لە دیدگاوە بۆ واقیع: چۆن هەولێر پێشەنگایەتی گۆڕانکاری ژینگەیی کوردستان و عێراق دەکات

کاتێک لە پۆڵەندا بووم بۆ خوێندنی دکتۆرا، لە ساڵی یەکەممدا، سیمینارێکم سەبارەت بە سیستەمی  ئاو وئاوەڕۆی هەولێر پێشکەش کرد. باسم لەوە کرد، کە هەر ماڵێک لەم شارەدا بیرێكی پاشەرۆی توالێتی تایبەت بە خۆی هەیە. هاوکار و پرۆفیسۆرە پۆڵەندییەکانم زەردەخەنەیان دەکرد و تەنانەت گاڵتەیان بە سیستەمەکە دەکرد- ئەوە ساتێک بوو کە وای لێکردم هەم هەست بە شەرم و نائومێدی بکەم. هەستم بەو بۆشاییە قووڵە کرد لە نێوان ئەو شوێنەی ئێمە لێی بووین و شارە مۆدێرنەکان لە کوێ وەستاون لە ڕووی ژێرخانی و بەڕێوەبردنی ژینگییەوە.


ئەمڕۆ کە ئەم دێڕانە دەنووسم، ئەو هەستە گۆڕاوە بۆ شانازی و گەشبینی. هەولێر لە لێواری سەردەمێکی نوێدایە لە گەشەپێدانی بەردەوامی شارەکاندا. بەمزووانە، مەراسیمی بەردی بناغەی قۆناغی دووەمی وێستگەی پاککردنەوەی ئاوی پیسی هەولێر بەڕێوەدەچێت. ساتێکی مێژوویی کە هەولێر دەکاتە شارێکی نمونەیی لە عێراق بۆ بەڕێوەبردنی ئاوی پیس بە نوێترین تەکنیک جیهانی و خۆڕاگری ژینگەیی.

گەورە پرۆژەیەکی گرینگ و بێ هاوتا بۆ کوردستان و عێراق

وێستگەی پاککردنەوەی ئاوەڕۆی هەولێر – قۆناغی دووەم یەکێکە لە گەورەترین پڕۆژەکانی ژێرخانی ژینگەیی کە تا ئێستا لە هەرێمی کوردستان و عێراق ئەنجامدراوە. پڕۆژەکە لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە بە سەرکردایەتی و سەرپەرشتی ڕاستەوخۆی مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان جێبەجێ دەکرێت و لەلایەن کۆمپانیای ئاوزان کە کۆمپانیایەکی پێشەنگی ناوخۆییە لە کەرتی ئاو و ئاوی پیسدا جێبەجێ دەکرێت، نوێنەرایەتی هەنگاوێکی یەکلاکەرەوە دەکات بەرەو پێشکەوتنی ژینگە و پاراستنی تەندروستی گشتی.


بە کۆی گشتی وەبەرهێنانی 579 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی کە بە تەواوی لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە دابین دەکرێت، کارگەکە لەسەر ڕووبەری 205 دۆنم لە ڕۆژئاوای هەولێر دروست دەکرێت. لە کاتی کارپێکردنیدا توانای پاککردنەوەی ٢١٠ هەزار مەتر سێجا ئاوی پیسی دەبێت لە ڕۆژێکدا، بە هەردوو ئاوی ڕەش و خۆڵەمێشی. ئەم قۆناغە تەکنەلۆژیای پێشکەوتووی پاککردنەوەی ئاوی پیس دەخاتە ڕوو، کە پێوەرێکی نوێی نیشتمانی بۆ پڕۆژەکانی ژێرخانی ئەم قەبارەیە دادەنێت.

پێکهاتە سەرەکییەکانی پڕۆژەکە

•    دروستکردنی تۆڕی ئاوەڕۆ:

21.9 کیلۆمەتر بۆری ئاوەڕۆی نوێ، لەنێویاندا 5.3 کیلۆمەتر بە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای (Pipe Jacking)، شێوازێکی مۆدێرن و بێ هەڵکۆڵین کە خۆی لە هەڵکەندنی شەقامەکان بەدوور دەگرێت و کەمترین پچڕانی ژیانی ڕۆژانەی شەقامەکان و کۆڵانەکان.

•    وێستگەی پێشکەوتووی پاککردنەوەی ئاوی پیس:

WWTP پرۆسەی چارەسەری فرە قۆناغی بەکاردەهێنێت، لەوانەش سکرینکردن، هەواگۆڕکێ، نیشتنەوە و پاڵاوتنی، دڵنیابوون لە ئاوەڕۆی کوالیتی بەرز کە دەتوانرێت دووبارە بەکاربهێنرێتەوە بۆ ئاودێری و سەوزتر کردنی هەولێر و پرۆژەی پشتێنەی سەوزایی.

گرنگی ژینگەیی و کۆمەڵایەتی

تەواوبوونی ئەم پڕۆژەیە کۆتایی بە تێکەڵبوونەوەی ڕاستەوخۆی ئاوی زێرابەکان بۆ ناو ڕووبارەکان و کەناڵە سروشتییەکان دەهێنێت، کێشەیەک کە لە مێژە مەترسی لەسەر ئاوی ژێر زەوی و ژینگەی هەولێر دروستکردووە. سیستەمەکە یارمەتیدەر دەبێت:

•    ڕێگریکردن لە پیسبوونی ئاوی ژێر زەوی.
•    کەمکردنەوەی نەخۆشییە گواستراوەکانی ئاو.
•    پشتگیری لە کشتوکاڵ کردن بە ئاودێرییەکی پاک.
•    بەرزکردنەوەی کوالیتی ژینگەیی گشتی شارەکە.

جگە لەوەش، بەڕێوەبردنی ژینگەی کوردستان لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکانی بەردەوامیدا هاوتەریب دەکات، یارمەتی بنیاتنانی شارێکی تەندروستتر و خۆڕاگرتر دەدات بۆ نەوەکانی داهاتوو.

سەرکردایەتی و دیدگا

پابەندبوونی بەردەوامی مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان بە پێشخستنی ژێرخانی گشتی- پێش هەڵبژاردنەکان و دوای هەڵبژاردنەکان- دیدگایەکی درێژخایەن بۆ گۆڕینی شارەکانی هەرێمی کوردستان بۆ ژینگەیەکی پاکتر و زیرەکتر و گونجاوتر بۆ ژیان نیشان دەدات. سەرکردایەتیکردنی لە پێشەنگیدان بە پڕۆژە ژینگەییەکانی وەک وێستگەی پاککردنەوەی ئاوی پیسی هەولێر (قۆناغی دووەم) ڕەنگدانەوەی فەلسەفەیەکی حوکمڕانییە کە لەسەر بنەمای بەردەوامیی، تەندروستی، و بە مۆدێرنکردنی دامەزراوەکان.

سەرچاوەیەک بۆ شانازی

بۆ ئەوانەی  وەکو ئێمەمانان ڕۆژێک بە دوودڵیەوە باسی سیستەمی ئاوی پیسی هەولێرمان دەکرد. ئەوەی سەردەمانێک خاڵی شەرمەزاری بوو، بۆتە چیرۆکی ئیرادە و پێشکەوتن. وێستگەیەکی نوێ لەم جۆرە وەک هێمایەکی بەهێزی نوێبوونەوە و خۆڕاگری و متمانەی نیشتمانی وەستاوە. دەیسەلمێنێت کە بە دیدگا و شارەزایی ناوخۆیی و پابەندبوون تەنانەت ئاڵۆزترین ئاڵنگاری ژێرخانی دەتوانرێت تێپەڕێنرێت.


وێستگەی پاککردنەوەی ئاوی پیسی هەولێر (قۆناغی دووەم) زۆر زیاترە لە پڕۆژەیەکی بیناسازی، خاڵی وەرچەرخانە لە وێستگەکانی "کوردستانێکی بەهێز" بۆ گەشەپێدانی شارەکان و بەڕێوەبردنی ژینگە. ڕەنگدانەوەی بەڵێنی هەولێرێکی پاکتر و تەندروستتر و بەردەوامترە، شارێک کە ئامادەیە بە متمانە و شانازییەوە بەرەوڕووی داهاتوو بێتەوە.