گرژییەکانی نێوان سوودانی و "کەتیبەکانی حیزبوڵڵا" ڕوو لە هەڵکشان دەکات

ئاڤا نیوز

گرووپی میلیشیای "کەتیبەکانی حیزبوڵڵا" لە عێراق، هێرش دەکاتە سەر سەرۆکوەزیرانی عێراق و داوا لە هاوپەیمانێتیی دەسەڵاتدار (چوارچێوەی هەماهەنگی) دەکات پێداچوونەوە بە مانەوەیدا بکات.

چیرۆکی سەرەکی: ئەبو عەلی عەسکەری، بەرپرسی ئەمنیی "کەتیبەکانی حیزبوڵڵا"، لە پەیامێکدا هێرشی تووند دەکاتە سەر محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق بە سەرکردەیەکی شکستخواردوو ناوی دەبات، هاوکات بڕیاریشیانداوە ناوچەکانی ناسراو بە دەوروبەری بەغدا ڕادەستی فەرماندەیی گشتیی حەشدی شەعبی بکەنەوە.

ئەو مانایەی دەیگەیێنێت: گرووپەکە دان بەو ئۆپەراسیۆنی گۆڕانکارییە دیمۆگرافییەدا دەنێت کە لە دوو ساڵی ڕابردوودا لە ناوچەکانی کەمەربەندی بەغدا (حزام بغداد) ڕوویانداوە، لە چوارچێوەی پڕۆژەیەکدا بە ناوی "طوق بغداد" (کەمەربەندی بەغدا) کە بووەتە هۆی دەرکردن و کۆچپێکردنی عەرەبە سوننەکان لەژێر ناونیشانی جیاوازدا.

ئەوەی پێویستە بیزانیت: ئەم پەرەسەندنە نوێیە هاوکاتە لەگەڵ زیادبوونی مشتومڕەکان لەسەر یاسای "حەشدی شەعبی" و ڕەتکردنەوەی لەلایەن ئەمریکاوە، هەروەها پەککەوتنی پڕۆسەی پەسەندکردنی لە پەرلەمان. چاودێرانیش نیگەرانن لە لێکەوتەکانی ئەم دۆخە لەسەر سەقامگیریی ئەمنی، بەتایبەت لەگەڵ بوونی تەحەدییە ئەمنییە هەرێمییەکان و نزیکبوونەوەی هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی عێراق.

پریشکی قەیرانەکە: ناکۆکی لەسەر زەوییە کشتوکاڵییەکان

ناکۆکییەکانی نێوان سوودانی و گرووپەکە دوای لێکەوتەکانی ئەو ڕووبەڕووبوونەوە چەکدارییە دەرکەوتن کە ڕۆژی یەکشەممەی ڕابردوو لە گەڕەکی "سەیدیە" لە بەغدا لەنێوان هێزە ئەمنییەکان و گرووپە چەکدارەکەدا ڕوویدا. هۆکاری ڕووداوەکە بڕیارێک بوو بۆ گۆڕینی بەڕێوەبەری فەرمانگەی کشتوکاڵی کەرخ، کە دواتر هەوڵ درا ڕێگری لە دەستبەسەرداگرتنی زەوییە کشتوکاڵییەکان بکرێت لەلایەن سەرکردەکانی گرووپەکەوە، کە دەیانویست بیکەن بە زەوی نیشتەجێبوون.

هەڵکشانی گرژییەکان لەنێوان سوودانی و کەتیبەکانی حیزبوڵڵا

بە گوتەی بەرپرسە ئەمنییەکەی "کەتیبەکانی حیزبوڵڵا" "ڕووداوەکەی فەرمانگەی کشتوکاڵ و لێکەوتەکانی، شتێکی نوێ نییە و لە ماوەی 12 ساڵی ڕابردوودا ناوچەکانی کەمەربەندی بەغدا (وەک لەتیفیە، بوعێسە، مەدائین و تاجیات) بەردەوام ئەمەیان بەخۆوە بینیوە." ئەو ئاماژەی بەوەشکرد کە ئەم ناوچانە پێشتر چەقی داعش بوون، بەڵام ئەوان "کاری زۆریان کردووە و هێشتا کاری زیاتریش ماوە بکرێت."

عەسکەری، سەرۆکوەزیرانی بەوە تۆمەتبار کرد کە "ئەزموونێکی کەمی لە کاری سەربازی و ئەمنیدا هەیە. ئەو بەڕێوەبەرێکی سەرکەوتووە، بەڵام هەرگیز سەرکردەیەکی سەرکەوتوو نەبووە و ناشبێت." هەروەها داوای لە سەرکردەکانی "چوارچێوەی هەماهەنگی" کرد بەرپرسیارێتیی مێژوویی خۆیان جێبەجێ بکەن "پێش ئەوەی پەردە لەسەر میراتی سیاسییان دابدرێت."

لە هەمان کاتدا، عەسکەری ڕایگەیاند کە گرووپەکەی کارەکانی لە پڕۆژەی "کەمەربەندی بەغدا" ڕادەگرێت و ئەوەی لە ئەستۆیدایە ڕادەستی سەرکردایەتیی حەشدی شەعبی دەکات. لە بەشێکی دیکەی ڕاگەیێنراوەکە، هێرش دەکاتە سەر سوپای عێراق ودەڵێت: "سوپا بەرگەی کۆمەڵێک گەنجی (کەتیبەکانی حیزبوڵڵا)ی نەگرت، ئەی چۆن دەبێت ئەگەر ڕووبەڕووی چەکدارانی شام و داعشەکانی ڕۆژئاوا ببنەوە؟"

لێکەوتە سیاسی و ئەمنییەکان، مەترسیی لەتبوون لەنێو ماڵی شیعەدا

لەم بارەیەوە، توێژەری سیاسی و ئەمنی، محەممەد عەلی حەکیم، بە "العربی الجدید"ی ڕاگەیاند: "ئەم هێرشە سیاسی و میدیاییەی کەتیبەکانی حیزبوڵڵا پێشهاتێکی مەترسیدارە لە پەیوەندیی نێوان حکومەت و گرووپە چەکدارەکاندا." حەکیم ڕوونیکردەوە کە "ئەم لێدوانانە درزێکی ناوخۆیی قووڵتر لەنێو ماڵی شیعەدا ئاشکرا دەکەن، لەوانەیە لێکەوتەی ئەمنی و سیاسیی ئاڵۆزی هەبێت، بەتایبەت لەگەڵ نزیکبوونەوەی هەڵبژاردنەکان."

ناوبراو وتیشی: "بەئامانجکردنی سوودانی، پشتگیرییەکی ڕێژەیی هەرێمی و نێودەوڵەتی هەیە، لەوانەیە پێگەی دانوستاندنی لاواز بکات و دیمەنی سیاسی تێکبدات. ئەگەر ئەم گرژییە بەردەوام بێت، وڵات ڕووبەڕووی دابەشبوونی سیاسی و پاشەکشەی ئەمنی دەبێتەوە."

وەڵامی حکومەت و پشتڕاستکردنەوەی دەستبەسەرداگرتنی زەوییەکان

لە وەڵامدا، محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیران فەرمانی پێکهێنانی لیژنەیەکی لێکۆڵینەوەی دەرکرد بۆ وردبینیکردن لەو سکاڵایانەی کە جووتیاران لە ناوچەی دۆرە و دەوروبەری بەغدا تۆماریان کردووە. نووسینگەی سەرۆکوەزیران هەروەها دەستگیرکردنی بەڕێوەبەری پێشووی کشتوکاڵی پشتڕاستکردەوە بە تۆمەتی گەندەڵی و "خۆبەهێزکردن بە گرووپە چەکدارەکان."

هاوکات، پەرلەمانتاری عێراقی، کازم شەممەری، پشتڕاستی کردەوە کە میلیشیا چەکدارەکان بە زۆرەملێ دەست بەسەر زەویی جووتیاراندا دەگرن و وتی: "80 جووتیار لە بەغدا لەبەردەم دوو بژاردەی وازهێنان لە زەوییەکانیان یان ڕووبەڕووبوونەوەی گرووپە چەکدارەکان دان."

لە بنەڕەتدا، ئەم ناکۆکییە ڕەنگدانەوەی ململانێیەکی قووڵە لەنێوان دەسەڵاتی دەوڵەت کە محەممەد شیاع سوودانی نوێنەرایەتی دەکات و هەژموونی گرووپە چەکدارەکان کە دەیانەوێت بەرژەوەندییە ئابووری و سیاسییەکانیان لە سەرووی یاساوە بپارێزن.

کێشە سەرەکییەکە لە پرسیاری "کێ بڕیاردەری کۆتاییە لە عێراقدا؟" خۆی دەبینێتەوە کە ئایندەی سەقامگیریی وڵاتەکە بە وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارەوە بەندە.